Noord-Brabant westelijk deel: levendige stadjes, Van Gogh en mini St-Pieter uit Rome.

Om Noord-Brabant goed te leren kennen, stellen we de provincievoor in twee delen.

In dit westelijk deel brengen we onder meer de steden Breda en Bergen-op-Zoom

onder de aandacht. Tweelevendige, oergezellige Noord-Brabantse trekpleisters waar je
gerust in enkele uren op een aangename manier de stad leert kennen.

We laten je de meest populaire bezienswaardighedenontdekken, maar ook de intieme,

‘stille’ plekjes. Je kan een museum meepikken, shoppen in de betere winkelstraten en
shoppingcentra. Vincent Van Gogh was een Noord-Brabander, heeft er gewoond en

gewerkt en keerde er af en toe terug na zijn bekende omzwervingen. We brengen

Van Gogh soms als een rode draad doorheen deze autoroute in het westelijke deel van
Noord-Brabant. In Etten-Leur heb je de Van Goghkerk. Je kan naar Zundert waar zijn

geboortehuis omgevormd is tot een museum.
Proefde je al de Zundert trappist? Combineer het met Van Gogh en je ervaart een unieke

beleving in Zundert.

Stel, je wil ooit wel eens de Sint-Pietersbasiliek in Rome zien maar voorlopig lukt dat niet.

Ben je dan tevreden met een kopie voorlopig? In het plaatsje Oudenbosch staat een basiliek die, vanaf je er een voet binnensteekt, je met totale verstomming zal slaan. Zó goed lijkt die op zijn grote broer in Rome. Zullen we dan ook nog de natuur instappen in Noord-Brabant? De Biesbosch is een Nationaal Park ontstaan door indijking. Nu vind je er een prachtige natuur, rustgevende wandelpaden, liggen er eilandjes, kan je zelf elektrisch varen of mee met een fluisterboot. Of je bezoekt er een buitenmuseum en bezoekerscentra.

​

Weetje
Noord-Brabant en niet Brabant?
Heel simpel, omdat er ook een Zuid-Brabant heeft bestaan. Eigenlijk is het Belgische Brabant het vroegere Zuid-Brabant waarvan Leuven de hoofdstad was. De stad Antwerpen viel dus in die tijd onder Brabant.

Van Gogh in Noord-Brabant

Vincent Van Gogh heeft veel te maken met Noord-Brabant. Geboren in Zundert en er een deel van zijn jeugd doorgebracht, in Tilburg ging hij tekenlessen volgen. De familie Van Gogh verhuisde naar het toenmalige Etten. Vincent woonde er niet meer in bij zijn ouders maar kwam er na omzwervingen op 28-jarige leeftijd voor een korte maar voor zijn verdere beroepsleven bepalende passage terug. Nuenen kreeg de Van Goghs als inwoners tussen 1882 en 1885. Het museum aldaar gaat uitgebreid in op dit verblijf. In ’s Hertogenbosch kan je originele schilderijen van Van Gogh zien in het Noordbrabants Museum. Het is dus ook logisch dat je in deze reisgids Noord-Brabant zal lezen over en kijken naar tastbare getuigen van het roemruchte leven van de ontegensprekelijk boeiende schilder die Vincent Van Gogh was.

 

Een zeer aan te bevelen website over Van Gogh is deze:

www.vangoghbrabant.com

Afbeelding Van Gogh: Natata / Shutterstock.com

​

​

Bergen-op-Zoom

Bergen-op-Zoom is één van de oudste steden van Nederland. Het draagt al een geschiedenis van ruim 800 jaar met zich mee als handelsstad, als garnizoensstad en nu als één van de meest gezellige steden in Nederland. Er is dan ook heel wat van die geschiedenis te ontwaren op vele plekjes in de binnenstad. Dat historisch erfgoed en moderne architectuur goed samengaan, is in Bergen-op- Zoom mooi te zien. De smalle steegjes, de pleintjes met de leuke terrassen, de leuke winkeltjes, ... het doet eigenlijk wat Vlaams aan. Nogal logisch dus dat veel Vlamingen de weg naar hier vinden. Niet alleen toeristisch is de stad erg in trek geworden. Ook economisch heeft het zich een plaats weten te bemachtigen zeker na de aanleg van het Schelde- Rijnkanaal midden de vorige eeuw. Op nauwelijks een halfuurtje van Antwerpen, ligt Bergen-op-Zoom ideaal gelegen voor een uitstapje.

​

Parkeren
Parking. Er zijn verschillende parking, allemaal betalend. Voor info kijk op www.parkerenbergenopzoom.nl

​

Stadswandeling: 2,8 km

Routebeschrijving

 

1) Grote Markt : stadhuis en Sint-Gertrudiskerk

De Grote Markt van Bergen-op-Zoom zou zomaar ergens in een Belgische stad met aanzien kunnen liggen. Een grote kerk, statige herenhuizen en talrijke terrasjes. Het stadhuis bestaat uit 3 panden met een in 1611 gerenoveerde voorgevel. Zie je de spreuk ‘Mille Periculis Supersum’ ? Het betekent: ‘duizend gevaren kom ik te boven’ en verwijst naar het verzet van de stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Te bezichtigen in de namiddag van di-zo. Wie zich afvraagt wie de grote mijnheer voor het stadhuis is. Het is Willem Asselbergs, een dichter en hoogleraar, in Bergen-op-Zoom geboren in 1903.

Er heeft in 1397 een grote brand gewoed in de stad. Het stadhuis,
de Sint-Gertrudiskerk en wat nu het hotel De Draak is, bleven
wonderwel van de vlammen gespaard. De Draak is wellicht de
oudste herberg van Nederland. Wie lang genoeg op de Grote Markt vertoeft zal elk kwartiertje een deuntje horen van de beiaard.

De Sint-Gertrudiskerk is al een oude kranige tante, genoemd naar de patroonheilige van de stad. Ze is uit de 15de eeuw maar werd diverse keren verbouwd. Godsdienstoorlog, stormen, verwoestingen en een brand op 10 april 1972 hebben de kerk meermaals beschadigd. Mis binnen de 17de eeuwse biechtstoelen met Mechels houtsnijwerk niet en de monumentale orgels. Wie wil kan klimmen naar de top van de toren, de Peperbus genoemd. Zie je de gelijkenis? Heel leuk is het uitzicht van de Peperbus tijdens Vastenavond, want dan wordt de toren frivool in een kleedje gestoken en krijgt de bovenbouw een leuk ‘gezicht’. Toegang via de Kerkstraat, betalend zowel kerk als de toren. Van mei tot oktober, dinsdag t/m zondag 13.00-16.30u.

​

2) Je kijkt nu uit op een troosteloze parking maar tot 1960 liep er nog
water en kwam de haven tot hier. Er is immers altijd een verbinding
geweest met de Noordzee (toen de Oosterscheldekering er nog niet lag) en met de Binnenschelde naar Antwerpen (huidig Schelde-Rijnkanaal). Stap hier naar rechts, langs het Spuihuis, nu een restaurant, maar voorheen had het diverse functies (o.a. sluiswachterwoning, woning havenmeester, opslagplaats). Ga dan direct rechts in de Moeregrebstraat. Verderop dwars je opnieuw de Westersingel en blijf rechtdoor wandelen in de Moeregrebstraat tot je op een pleintje uitkomt, het Beursplein. Let eens op de woorden en muzieknoten. Ze komen uit het lied ‘Merck toch hoe sterck’. Je hebt al een mooi uitzicht op de toren van het Markiezenhof. Je kan via de poort tot op het binnenplein van het Markiezenhof.

Spui en Vastenavond

Het mag hier op het moment dat je hier bent vrij rustig lijken. Één keer in het jaar is het hier een gekkenhuis want met Vastenavond (bij ons heeft men het over carnaval) gaat bijna elke inwoner aan het vieren, dansen en plezier maken. Hier beweert men het grootste carnavalgebeuren van gans Nederland te hebben. Het standbeeld in de achtergrond is een directe link met Vastenavond.

Wie goed rondkijkt tijdens de wandeling kan af en toe een krab zien, of een geitje. Je vindt het op gevels, achter de ramen van woonhuizen, op een pleintje. Het zijn symbolen die verband houden met Vastenavond.

Krabbegat ? Het is de naam van een plant maar in Bergen-op-Zoom verwijst het naar het dier de krab. Ook tijdens Vastenavond wordt de stadsnaam tijdelijk herdoopt in Krabbegat.

Weetje
‘Merck toch hoe sterck’ is een lied dat in de beginjaren van de 17de eeuw polulair werd. Het verwijst naar de geldingsdrang van de Bergenaren om zich niet zomaar te laten doen en zich met hand en tand te verdedigen tegen aanvallen. Bergen-op-Zoom heeft zich altijd goed weten te verdedigen. Zelfs tijdens de 80-jarige Oorlog (1568-1648) hield het kranig stand. Vooral de Spanjaarden hadden het gemunt op de stad. In 1622 hadden de inwoners nog maar eens een aanval op de stad afgeslagen van de Spaanse troepen. Er werd een liedje over gemaakt. Nu wordt het beschouwd als hét volkslied van Bergen-op-Zoom.

​

3) Voor wie niet wenst het museum van het Markiezenhof te bezoeken, hebben we een vluchtweg gevonden. Stap het binnenplein over en ga naar de verste linkerhoek. Daar vind je een deur die toegang verleent tot het Kapelleke (vroeger archief van de markiezen). Stap via de andere deur het Kapelleke terug buiten en je belandt op een tweede binnenplein. Daar bevindt zich behalve een horecazaak ook het West-Brabants Archief. Aan de rechterzijde kan je (indien het hekken openstaat een kijkje nemen in een parkje met beelden en een kleine moestuin. Je verlaat het binnenplein van het Markiezenhof via de grote poort. Stap dan rechtdoor, dit is de Hofstraat. Op het eind rechtdoor in de Klaverstraat. Hier was het vroeger een drukke uitgaangsbuurt van studenten maar die zitten nu elders in de stad. Op het eind van de Klaverstraat sla je links af.

​

Markiezenhof

Markiezenhof (bouwjaren 1485-1514) is het vroegere stadspaleis van rijke families en markiezen van Bergen-op-Zoom in de periode van einde 15de eeuw tot zowat halfweg 18de eeuw, meteen ook het oudste stadspaleis van Nederland. Daarna is het aangewend als militair hospitaal en kazerne. Vandaag kan je er rondlopen in de kamers, galerijen, zalen, traptorens, de tuin ... Tevens biedt het museum het geschiedenisverhaal van de stad en regio en zijn er tijdelijke expo’s. Open van dinsdag tot en met zondag: 11.00-17.00u. www.markiezenhof.nl

​

4) Je bent nu in de Van Overstraetenlaan. Stap deze af tot je bij
een groene wandelstrook komt. Daar sla je rechts af en neem één
van de wandelpaden. Voorbij een lyceum neem je de eerste
straat aan je rechterzijde. Je krijgt meteen een zicht op het Ravelijn. Via de Le Grandstraat kom je langs het Ravelijn. Het is heel verleidelijk om tot beneden te gaan op de hoek van de straat en de bolle passage over te stappen. Doe dit niet, want het is verboden (tenzij bij een begeleiding met een gids). Op de grote weg aanbeland (Noordsingel) ga je naar links en dan meteen rechts in de Burgemeester Vergroesenstraat. Je blijft dus het water aan je zijde houden. Op het eind naar links. Bij een loopbrug kan je naar de toegang van het Ravelijn. Daarna stap je tot bij het kruispunt. Steek rechts de rijweg over. Punt 5 op de kaart.

​

Ravelijn

Het Ravelijn op den Zoom, het is een restant van de vestingen die eind 17de eeuw-begin 18de eeuw werden opgetrokken ter verdediging van de stad. De vestingbouwer Menno van Coehoorn tekende er de plannen voor. Een ravelijn is een eilandje in een vestinggracht. Er hebben er hier in Bergen-op- Zoom een achttal gelegen. Dit is het enige dat overbleef. Het Ravelijn maakte deel uit van de West-Brabantse Waterlinie, een verdedigingslinie die liep van Bergen-op-Zoom tot in Steenbergen. Overal stonden forten en werden er wallen aangelegd. Wie meer wil lezen over die waterlinie kan terecht op www.westbrabantsewaterlinie.eu

Nog maar sinds juni 2018 is het voor het grote publiek toegankelijk maar dan wel enkel met een gids enkel op zondag, gidsbeurt om 13 en 15.00 u. Die neemt je dan mee naar de kazematten en tot in de diepste ondergrondse gangen.

Je kan individueel aansluiten bij een groep, maar die is beperkt tot 20 personen. Meld je aan bij het VVV-kantoor (telefonisch of online) liefst dus ruim op voorhand om ontgoochelingen te vermijden.

​

5) Ga naar rechts en neem het wandelpad naar beneden in het park. Je kan naar believen hier een ‘groene’ adempauze nemen en het park vrij verkennen. Ons wandeltraject loopt langs het water tot bij een brugje. Voor een mooi uitzicht kan je eventjes tot bij de brug stappen. Keer dan terug en ga licht oplopend het park uit. Je komt op de Lange Parkstraat. Ga nu naar rechts. Dwars de rijbaan en zo kom je in de Korte Parkstraat. Stap rechtdoor tot bij een parking. Onderweg kom je langs een graspleintje met een kunstwerk, een geitje. Voorbij de parking sla je op het kruispunt links af. Neem dan de eerste straat rechts, de Kleine Kerkstraat. Op het eind ben je bij punt 6.

​

Het geitje van Mie d’n Os

Het kunstbeeld van het geitje op het graspleintje is dé blikvanger elk jaar
op 11 november om 23.11 u. Dan komen vele inwoners rond het geitje staan om officieel het vastenavondgebeuren in gang te zetten.

Leuk is de legende van ‘De geit van Mie d’n os’ waarover ook een vastenavondliedje is gemaakt. We hoorden de legende vertellen door een stokoude inwoner tijdens onze verkenning.

“Mie was de dochter van een tuinier die als bijnaam d’n Os had. Mie had een geitje waarmee ze vaak ging wandelen. Op een dag kwam de militaire muziekkapel voorbij het huis van Mie. Opgeschrikt door de muziek maakte het geitje een vreemde sprong waardoor het beestje in de prikkeldraad belandde en de uier kwetste.”

​

6) Op de hoek van de Kleine Kerkstraat met de Blauwehandstraat sla je links af. Niet toevallig de naam van de straat. Kijk op huisnummer 32, ‘De Blauwe Hand’. Het verwijst naar de tijd van de middeleeuwen toen hier blauwververs (lakennijverheid) aan het werk waren in deze buurt. Het blauw was een erg gewilde kleur toen.

Ga deze straat volledig af. Dan ga je kort naar rechts en dan meteen schuin links Zuivelplein naar de kerk toe. Via de trappen tot naast de kerk maar je kan ook om de kerk heen via de Kerkstraat. De toegang van de kerk ligt in de Kerkstraat. Via de Hoogstraat beland je terug op de Grote Markt, einde van de wandeling.

REISGIDS NOORD-BRABANT

​

Oudenbosch: Basiliek mini versie van Sint-Pietersbasiliek Rome

In Oudenbosch, zo’n twintig kilometer van Breda, staat op het Kerkplein een basiliek die wel heel erg goed lijkt op de veel meer bekende St.- Pietersbasiliek van Rome. Je gelooft je eigen ogen niet als je binnenkomt.

Parkeren
Markt. GPS: N 51°35’20.89” E 4°31’43.53”

Je moet er echt heen om het te geloven, maar in Oudenbosch staat wel
degelijk een kerk die je doet denken aan de St-Pietersbasiliek van Rome.
Oudenbosch vind je in de buurt van Etten-Leur en Roosendaal. De
Basiliek ter ere van de H.H. Agatha en Barbara (twee minder bekende
heiligen uit de katholieke kerk) is een kopie maar dan wel iets kleiner
van formaat. Deze basiliek is opgetrokken tussen 1865 en 1880 wat een
heel korte bouwtijd is, in een stijl die het neoclassicisme benadert. Al werd de voorgevel pas in 1892 voltooid.

Pastoor Hellemons, de bezieler

Bezieler van de basiliek was pastoor Willem Hellemons, in Roosendaal
geboren in 1810, in de buurt van Oudenbosch. Hij vatte zijn
priesterstudie aan en wou naar Rome om die daar verder te zetten. Hij
raakte zozeer in de ban van de kerken in Rome en heel bijzonder van de
Sint-Pietersbasiliek en de basiliek van St. Jan van Lateranen waar hij
priester werd gewijd in 1833. Nadat hij uit Rome terugkeerde werd hij in
1834 benoemd als hulppriester in Oudenbosch. De idee om er een kerk
te laten bouwen zoals de Sint-Pieters van Rome liet hem niet meer los.
En zo geschiedde. Hij was er vanaf 1842 priester waarna al snel de
bouwopdracht volgde. In oktober 1865 ging de spade voor het eerst in de
grond. September 1880 werd er de eerste H. Mis opgedragen. Pastoor
Hellemons stierf op 12 december 1884. Lang heeft hij dus niet kunnen
genieten van ‘zijn’ basiliek. Het klinkt raar maar in de eerste helft van de
20ste eeuw zag men nauwelijk nog om naar deze prachtige kerk waardoor het verval zich inzette. Gelukkig besloot men om een restauratie op te starten. Die duurde van 1959 tot 1987. In 2017 werd een verbouwing van de crypte afgerond.

Architectenduo

Het ontwerp was van de bekende Nederlandse architect P.J.H. Cuypers die al een stuk of honderd kerken had laten bouwen. Cuypers had het eerder voor de gotiek en neogotiek, maar liet zich toch ompraten. Voor het studieontwerp trok hij effectief naar Rome. Mocht je denken dat je de voorgevel ook wel ergens van kent, dan heb je gelijk want die gelijkt dan weer erg goed op die van een andere kerk in Rome, die van San Giovanni in Laterano. Hiervoor tekende G.J. van Swaay de plannen. Hij was een leerling van Cuypers.

Sint-Pieters in het klein

De basiliek heeft zoals reeds aangehaald kleinere afmetingen dan de grote broer uit Rome: 81 meter lang, 55 meter breed, een koepel van 63 meter hoogte. Deze versie past net 16 keer in die van Rome.

Interieur, onwaarschijnlijke pracht

Binnenin heb je quasi ook het algemene beeld van de basiliek in Rome. Overal
plafondschilderingen, beelden, zelfs de beroemde piéta van Michelangelo is
gekopieerd. Ook het marmeren altaar onder de baldakijn is een kopie van dat van
Bernini. Kijk naar het tabernakel. Het is een fantastische kopie van die in Rome.
Levensgrote beelden staan achter het sacramentsaltaar. Glas-in-loodramen vindt
je niet, behalve één. Boven één van de biechtstoelen (naast de kopie van de
piëta) vind je een gekleurde bas reliëf, iets wat je niet zo vaak ziet. Van de levensgrote beelden zijn er 44 van de hand van de

​

De Vlaamse beeldhouwer Johannes de Vriendt uit Lier. Soms vind je een beeld op krek dezelfde plaats als in de basiliek in Rome. Voor de schilderingen op de koepel wou men ook een zo getrouw mogelijke kopie bekomen. Hiervoor werd beroep gedaan op de architect van de Sint-Pieters van Rome, prof. Antonelli. De schilderingen werden voornamelijk door schilder kunstenaars uit Oudenbosch aangebracht, wat nog zo’n curiositeit is. Zij gingen vooraf studiewerk uitvoeren in Rome. Foto’s op internet bestonden toen nog niet.

De basiliek heeft sinds 1984 een eigen wapenschild en meer recent een eigen website www.basiliekoudenbosch.com Nog opvallend is dat de toegang gratis is. Mogelijkheid voor bezoek met audioguide is tegen betaling. Om tot naar de koepel te klimmen (140 treden) wordt een kleine bijdrage gevraagd.

Locatie: Markt, 4731 Oudenbosch. Dagelijks van 9.00 u tot 12.00 u en van 13.00 – 16.30 u. In de wintermaanden tot Pasen maar tot 16.00 u. Op zondag is er nog altijd een eredienst om 11.00 u, maar dan kan je de kerk niet bezoeken.

Etten-Leur: Van Goghkerk

Je kan gerust een paar uren vullen in Etten-Leur, tenminste als je je wat wil doorgronden in Vincent Van Gogh. De Van Goghkerk is een Hervormde kerk waar nu een permanente expositie loopt over het verblijf van Vincent Van Gogh in 1881 toen hij tijdelijk terugkeerde naar het ouderlijke huis na omzwervingen in Europa. De expo hangt een goed beeld op van de passage van Van Gogh in Etten, vandaag Etten-Leur hetende. Wie echt geïnteresseerd is in Van Gogh zal hier zeker iets aan hebben.

De Van Goghkerk vind je op de Markt nr. 4. Op 5’ stappen van de voorgestelde parking. Gesloten op maandag en dinsdag. De andere dagen van 13.30 u – 16u30. Informatie vind je op www.vangoghbrabant.com

Parkeren
Parking Nobelaer. Anna van Berchemlaan. GPS: N 51°34’16,65” E 4°38’21,31”. Een plannetje maakt duidelijk hoe je het best naar de Van Goghkerk op de Markt kan geraken.

​

Van Goghkerk

Vincent Van Gogh kwam in 1881 op 28-jarige leeftijd naar Etten (nu Etten-Leur) na omzwervingen in diverse steden in Europa zoals Londen, Parijs, Amsterdam, Brussel. Zo kwam hij terug op het ouderlijke nest hoewel hij niet bij zijn ouders onder één dak leefde. Vader Theodorus was hier in deze kerk de dominee predikant van een protestantse gemeenschap tussen 1875 en 1882. Vincent had inmiddels het geloof gelaten voor wat het was hetgeen voor een vaak gespannen relatie met zijn vader zorgde. Vincent verbleef slechts een korte tijd in Etten, van april tot december 1881. Hij vond hier zijn roeping na al heel wat pogingen te hebben gedaan iets te maken van zijn leven. Hij wou kost wat kost kunstenaar worden.

Hij richtte een klein atelier in naast de pastorie achter de
Hervormde kerk (huidige Van Goghkerk). Dat atelier is er
intussen niet meer want het werd afgebroken in 1905. In de
Van Goghkerk lees je op panelen over de passage van Vincent in Etten. Hij was al begonnen als illustrator toen hij in de Borinage verbleef. Hier in Etten ontwikkelde hij zijn vakmanschap met vallen en opstaan. Hij leerde er de knepen van het tekenen. Als onderwerp koos hij vaak het boerenleven. Hij trok in deze streek heel vaak de natuur in en tekende en schetste er op los. Ook na zijn periode in Etten zou hij nog dikwijls over het boerenleven en de hardwerkende boeren blijven schilderen. De figuur van de zaaier, de knotwilgen komen vaak terug.

Via een ingesproken tekst leer je nog meer details over zijn tijd in Etten. In een aanpalende ruimte is een tijdlijn uitgezet waarin je een overzichtelijk beeld bekomt van de wereldreiziger die Vincent was.

In een apart klein cinemazaaltje (naast de kerk) kan je kijken naar een aantal filmpjes over het leven en werk van Vincent Van Gogh.

​

De Biesbosch

Biesbosch is een Nationaal Park dat zich uitstrekt over Noord- Brabant en deels over Zuid-Holland. Dit zoetwatergetijdengebied is ontstaan door indijking. Van het oorspronkelijke watergebied is ongeveer één vijfde overgebleven. De eilandjes bevatten riet, gras en biezen. Er zijn drie toegangspoorten in De Biesbosch: in Drimmelen, Dordrecht en Werkendam. Daar vind je in de bezoekerscentra de nodige informatie om een fijne dag te beleven in De Biesbosch. Op de website verneem je wat er zoal te doen is en de openingstijden. Wandelen, varen, fietsen, kanoën, vogels spotten, enz. In elk geval, hier kan je genieten van een uniek mooi stukje natuur.

Er zijn arrangementen uitgewerkt (mee met een fluisterboot, op
pad met een gids) maar je kan uiteraard ook zelf individueel gaan
genieten van De Biesbosch, wandelend (wandelroutes van kort tot lang) of varend (elektrisch met een fluisterboot, roeiboot, kano). Met de fiets kan je gerust ook de omgeving van het nationaal park verkennen langs riviertjes, weilanden, polderlandschappen, ...

Biesboschcentrum Drimmelen

Biesboschweg 4, 4924 BB Drimmelen, gratis toegang.

Biesboschcentrum Dordrecht

Baanhoekweg 53, 3313 LP Dordrecht, gratis toegang.

Biesbosch Museumeiland

Hilweg 2, 4251 MT Werkendam, gratis toegang. Website www.biesboschmuseumeiland.nl

Het Museumeiland bevat een bezoekerscentrum, een vaste collectie in zeven themapaviljoens (van ontstaan tot huidige vorm van het gebied) en een tentoonstellingszaal waar wisselende expo’ s worden gebracht. Uniek is het groene dak van het museumgebouw waarop je via een wandelpad op het dak dus kan rondwandelen en zo speciale uitzichten biedt.

Officiële website Nationaal Park De Biesbosch: https://np-debiesbosch.nl/

​

Breda: gezelligheid, Nassau en zoveel meer

Breda is gezellig, levendig, heeft tal van historische monumenten, is
bekend als de Nassaustad. Met een korte wandeling loodsen we je
door de stad. Je zal verbaasd zijn dat er in deze weinige kilometers
toch bijzonder veel te zien is. De Grote Kerk op de Grote Markt spant
de kroon. Je komt tijdens deze verkenning van Breda zowel in de
gezellige drukte terecht als op de meest stille plekken. Het Begijnhof,
het Valkenberg stadspark, een kleine beeldentuin, de Sint-
Antoniuskathedraal, ze stralen één en al rust uit. Zoek je veel
beleving, duik dan in de shoppingstraten. Wil je een lokaal biertje
proeven, stap dan het café-brouwerij de Beyerd binnen. Tuk op kunst
en het geschiedenisverhaal, dan bezoek je het Stedelijk Museum
Breda. Tussendoor is er gelegenheid genoeg om te pauzeren op de
massa terrasjes. De restaurants doen op hun beurt ook hun best om je
uit te nodigen om aan tafel te gaan. Breda leeft, bruist. Geen wonder
dat er een prijs in de wacht is gesleept, die van ‘Beste binnenstad van Nederland 2017-2019.‘

Parkeren
Q-Park Centrum (ondergronds) Jan Van Polanenkade. GPS: N 51°35’9,8” E 4°46’19.9”

Stadswandeling: 2,2 kmRoutebeschrijving

Grote Kerk

De Grote Kerk of Onze-Lieve-Vrouwekerk staat op de Grote Markt van Breda en is effectief een grote kerk die een mooi voorbeeld is van de Brabantse gotiek. Je ziet de typische hoge vensters, de puntgevels, de luchtbogen, versieringen enz. Gebouwd vanaf 1410 tot in de eerste helft van de 16de eeuw in opdracht van Engelbrecht I van Nassau. De toren, die je kan beklimmen, is bijna 100 meter hoog. Het interieur biedt een heldere eerder sobere aanblik maar dat uitzicht was ooit veel ‘drukker’ toen er veel schilderingen de kerk sierden. Er zijn gelukkig nog enkele restanten. De muur- en gewelfschilderingen getuigen van een grote historische kunstwaarde. Voorts veel beeldhouwwerken. Opvallend, de kleine monumenten die tegen de wanden hangen.

Velen komen klijken naar de graftombes. Dat van Engelbert I van
Nassau en zijn gemalin Johanna van Polanen is het meest impressionant. Je vindt het bij de kooromgang tegenover de Prinsenkapel. Verder liggen er nog begraven: Anna van Egmond, de eerste vrouw van Willem van Oranje en René de Chalon, de eerste Prins van Oranje. Soms moet je goed uitkijken waar je loopt want je zou makkelijk zomaar struikelen over één van de vele grafstenen in de vloer van blauwe vloertegels.

Andere bezienswaardigheden zijn de koorbanken uit halfweg de 15de eeuw met fraai houtsnijwerk. In een zijbeuk staat een doopvont in brons van Mechelse makelij. Ernaast op de muur zie je de reusachtige muurschildering van Sint-Christoffel. In de Prinsenkapel, met bladgoud bekleed, die Hendrik III begin 16de eeuw liet bouwen, staat een monumentale graftombe van Engelbert II van Nassau en zijn vrouw. Vier dappere figuren torsen een zerk waarop een wapenuitrusting ligt. Ook de muurschildering ‘De Annunciatie’ uit de 15de eeuw trekt heel wat kijklustigen.

www.euroreizen.be

- 14 -

Het is altijd de bedoeling geweest om Prins Willem van Oranje naast zijn eerste echtgenote Anna van Egmond bij te zetten (was zijn uitdrukkelijke wens) maar na de moord op hem in 1584 waren de Nederlanden bezet door de Spanjaarden en lieten zij dat niet toe. Later werd een grafkelder in Delft de laatste rustplaats voor Willem van Oranje.

Vanaf het kasteel van Breda liep er een pad dat toegang gaf tot de Prinsenkapel. Het is nu eens een katholieke kerk geweest en nadien protestants maar sinds 1637 kwam ze definitief in protestantse handen. Nu is het een ‘evenementenkerk’ voor bijeenkomsten, mogelijk tot 1000 personen.

Geopend van maandag tot zaterdag: 10.00-17.00 u en op zondag van 13.00-17.00 u . Toegang gratis. Audiotour tegen betaling.
www.grotekerkbreda.nl

Op de Grote Markt vind je ook het VVV-kantoor. Tegenover de kerk bevindt zich het vroegere stadhuis. Het was oorspronkelijk uit de 17de eeuw. Het kan niet bezocht worden. Een moderne versie staat op het Kloosterplein.

We starten de wandeling op de Grote Markt met de Grote Kerk. Bij het verlaten van de Grote Kerk stap je naar rechts en dan opnieuw rechts áchter de kerk. Je komt op de Havermarkt met zijn cafeetjes en eethuisjes. Ga schuin links in de Vismarktstraat tot bij het water. Net vóór de brug rechts afslaan (Kraanstraat). Je ziet voor je de twee torens en hetSpanjaardsgat. Neem de eerste straat rechts (blijft Kraanstraat).
Bij het T-kruispunt neem je de Cingelstraat. Zo kom je uit op het
Kasteelplein. Aan je linkerzijde de loopbrug tot naar het kasteel.
Je steekt het plein over en stapt naar de ingang van het park.

Spanjaardsgat

Het Spanjaardsgat is een waterpoort, restant van een vesting die het kasteel van Breda moest beschermen. De poort diende om overtollig water van de slotgracht af te voeren. De opdracht werd gegeven door Hendrik III van Nassau in 1610. Aan beide zijden van het ‘gat’ staan twee forse torengebouwtjes met zeven hoeken (Granaattoren en Duiventoren).

Kasteel

Reeds in de 12de eeuw stond hier een kasteel. Leden van het vorstenhuis Oranje-Nassau woonden er ruim 150 jaar. Het begon in de eerste helft van de 15de eeuw met Graaf Engelbrecht I van Nassau (1370-1442) die naar Breda op bezoek kwam en er Johanna van Polanen huwde. Later begin 16de eeuw hield Willem van Oranje, graaf van Nassau-Dillenburg of ook nog bekend als Willem de Zwijger, zich hier op. Hij is de vader des vaderland Nederland. De Tachtigjarige Oorlog (1568-1618) maakte daar een eind aan. Sinds 1828 huist hier de Koninklijke Militaire Academie. Het kasteel kan alleen maar bezocht worden met een gegidste rondleiding. Veel meer vind je op deze website www.kasteelvanbreda.nl

Dit is het Valkenberg stadspark, de vroegere kasteeltuin waar de
kasteelbewoners graag hun vrije tijd doorbrachten met valkenjacht,
vandaar ook de naam. Stap bij de ingang van het park eerst even naar links om daar een heel mooi uitzicht te krijgen op het kasteel. Keer daarna terug en ga dan verder door het park in de richting van de wegwijzerpaal. Volg de pijl naar het Begijnhof. Je komt het park uit en bent nu in de Catharinastraat. Kijk eens hoeveel mooie gevels er hier staan. Wij slaan links af en kunnen meteen het Begijnhof binnentreden. Wie dat wil, kan het Begijnhofmuseum bezoeken op nummer 29. Naast de toegang tot het begijnhof vind je de Waalse kerk.

​

Begijnhof

Het Catharinabegijnhof van Breda bestond al in 1267 maar lag toen op een andere plek. Sinds 1535 bevond zich hier het begijnhof. Daarmee is dit het oudste van Nederland. Het laatste begijntje overleed in 1990. Wie dat wil kan het Begijnhofmuseum bezoeken op nummer 29. Hoe de begijnen hier leefden en werkten wordt er mooi in woord en beeld gebracht. Er zijn tevens relieken te zien. Gesloten op maandag. Openingsuren: van 12.00-16.00 u. Meer info opwww.begijnhofbreda.nl

Eglise Wallonne - Waalse kerk

Eglise Wallonne, het staat er echt in het
Frans op boven de ingang. Dit was het
gebedshuis van de begijnen tot de Reformatie daar een eind aan maakte. Toen heette ze nog de Wendelinuskapel. Het was Johanna van Polanen die ze liet bouwen (1428-1440). Door de Reformatie moesten de begijnen hun kerk afstaan aan de Franssprekenden (besluit Dordrecht 1578). Ene Charles de Héraugière, een Waalse militair-gouverneur die een rol speelde in de Tachtigjarige Oorlog, eiste de kerk op. Zodoende kreeg de kerk de naam ‘église wallonne’. Ook toen de Spanjaarden in 1625 de macht overnamen en de kerk opnieuw deel uitmaakte van het begijnhof, bleef die naam behouden. Ze is in gebruik voor evenementen, huwelijken, concerten etc. In Breda bestaat nog steeds een protestantse kerkgemeenschap die

instaat voor diensten in het Frans in deze Waalse kerk.

Tegenover de Waalse kerk vind je een toegangspoort naar de Willem Merkxtuin. In de doorgang lees je dat Willem Merkx de burgemeester van Breda is geweest tussen 1967 en 1983. Binnen in het hofje staan enkele kunstbeelden. Bij het verlaten van dit beeldenparkje via dezelfde doorgang stap je nu naar rechts verder door in de Catharinastraat. Ook deze kant laat enkele fraaie gevels zien. Bij het eind van de straat linksaf, dan rechtdoor bij
de verkeerslichten (Boschstraat). Zo kom je bij de toegang tot het Stedelijk
Museum Breda. Loop het museum om. Hiertoe neem je de eerste straat
rechts, de Pasbaan. Op de hoek vind je het café De Beyerd waar sinds 2004
opnieuw een paar lokale bieren gebrouwen worden.

Stedelijk Museum Breda

Je krijgt er het geschiedenisverhaal van de stad, een verzameling religieuze voorwerpen uit kerken en kloosters. Ook kunst, digitale kunst enz. Meer opwww.stedelijkmuseumbreda.nl

Brouwerij de Beyerd

Een bijna verloren gegane traditie is in ere hersteld toen in 2004 opnieuw op deze plek begonnen werd met bier brouwen. In 1628 bestond de brouwerij ‘De Drie Hoefijzers’ al. Er wordt vandaag gebrouwen volgens de originele recepten. Geïnteresseerd? Proef al even voor op www.beyerd.nl

Je komt vervolgens uit op een grote parking en flatgebouwen. Sla recht af, blijf aan de zijde van de flatgebouwen. Zo kom je op een grotere weg, Vlaszak. Hier naar links wat je naar een nog grotere weg brengt. Dwars deze rijweg en ga naar rechts. Aan je zijde de Kloosterkazerne met links daarvan het Chassé Theater. Net voorbij de Stadsgalerij sla je linksaf, punt 4 op de kaart.

​

Deze weg heet het Nonnenveld. Verderop bekom je een goed beeld van het figuratief gebouwde Chassé Theater. Hou rechts aan en bij het T-kruispunt rechts afslaan, blijft Nonnenveld. Dwars de grotere rijweg (Keizerstraat). Je komt nu in de Akkerstraat (aan de linkerhand een parking). Stap de Akkerstraat volledig af. Bij het eind rechtsaf, dit is de Ginnekensstraat, duidelijk een shoppingstraat. Stap ze door tot bij het kruispunt met de drukkere weg Houtmarkt. Sla daar rechts af.

In deze drukke straat stap je tot bij de Halstraat. Daar ga je naar links. Loop deze volledig door en je komt opnieuw op de Grote Markt uit. Net voor je die bereikt, kan je nog op het kruispunt met de Sint Janstraat even naar rechts tot bij de Sint- Antoniuskathedraal.

Sint-Atoniuskathedraal

De voorgevel laat de mooie strakke neoclassicistische stijl zien. Ze is gebouwd in de eerste helft van de 19de eeuw. Doet het fronton je ook niet denken aan een Griekse tempel? Binnen kan je kijken naar een preekstoel van Vlaamse makelij (Hendrik Peeters-Divoort). Ook het orgel is Vlaams getint (familie Loret orgelbouwers). Normaal gezien vind je de kerk geopend op dinsdag, woensdag, donderdag en zaterdag van 12.00-16.00u.

Weetje

Breda wordt de Nassau stad genoemd. We schetsen kort waarom.
In 1403 komt Engelbrecht van Nassau, telg van een adelijk Duits familiegeslacht, aan
in Breda, dat al in 1252 stadsrechten had verworven. Na wat zoekwerk vind hij in de
stad ene Johanna van Polanen. Hij huwt haar waardoor Breda opgenomen werd als Nassau stad. De stad werd vanaf dan verrijkt met tal van prachtige gebouwen. Zelf woonden de Nassau’s op het kasteel van Breda. Ook prins van Oranje, graaf van Nassau-Dillenburg, maar beter bekend als Willem van Oranje en voedstervader van het latere Nederland, vond er een onderkomen als jonggehuwde met zijn eerste vrouw Anna van Egmond. Die rijkdom vergaarden de Nassau’s omdat ze dikke vrienden waren met hertogen van Bourgondië en Habsburg

Niet alleen via het kasteel is er de link met de Nassau’s. In de Grote Kerk liggen 9 Nassau’s begraven. Je hebt het stadspark Valkenberg, het Begijnhof. Elk jaar op Tweede Pinksterdag viert Breda nog steeds de Nassaudag. Dan wordt er gefeest, is er een riddertornooi, een jaarmarkt

​

Zundert: waar de wieg stond van Van Gogh

Zundert is de geboorteplaats van Vincent Van Gogh (30 maart 1853). Hij beleefde er zijn eerste jeugdjaren als protestant in een overwegend katholieke gemeenschap. Het Vincent Van Goghhuis geeft een inkijk in het leven en werk van de beroemde kunstenaar. Onderweg naar Zundert en bij het wegrijden zal je heel wat bloemenvelden en tuinserres zien. Zundert is niet weinig fier dat men er het grootste bloemencorso ter wereld heeft. Voor de bierliefhebbers geven we mee dat je in Zundert kan kennismaken met de Zundert trappist.

Parkeren
Nassauplein. GPS: N 51°28’27.43” E 4°39’58.63”

Bezienswaardigheden
Van Goghhuis, expo over jeugd Vincent Van Gogh
Het Van Goghhuis is het geboortehuis van Vincent Van Gogh. Niet alleen de ware kunstliefhebber komt hier aan zijn trekken, ook de modale niet zo kunstminded toerist. Er loopt een vaste tentoonstelling ‘De wortels van een meester’. Met digitale presentaties wordt uitgewijd over hoe Vincent zijn jeugd in Zundert beleefde. Hij woonder er tot zijn 16de.

Bij je ticket is een audioguide inbegrepen. Vincent Van Gogh, neemt je hierbij virtueel mee tijdens een toer op twee verdiepingen waardoor je kennis maakt met de familie Van Gogh (moeder, vader, broer Theo, e.a.), met plekken waar hij dikwijls kwam.

Tevens worden hier wisselende exposities opgezet met werk van kunstenaars die inspiratie vonden bij Van Gogh. Achter het huis kan
je vrij rondwandelen in de tuin waar Vincent als kind speelde. Er is ook een restaurant in het Van Goghhuis. Meer op www.vangoghhuis.com

Locatie: Markt 26-27, 4884 Zundert. Van woensdag t/m vrijdag: 10.00 – 17.00 u. Tijdens het weekend van 12.00-17.00 u.

Themawandeling ‘De wortels van een meester’. Vanaf het Van Goghhuis start een themawandeling. Een brochure met daarin het traject en heel wat uitleg is inbegrepen in je toegangsticet voor de permanente expo. Je komt in een korte wandeling langs de plaatsen waar Vincent als kind en tiener kwam. Het traject kan vrijblijvend uitgebreid worden met plekken in de natuur waar hij zijn inspiratie zou opdoen voor zijn latere tekeningen en schilderijen. Reken op zowat een halfuurtje extra wandelen.

Zundert Trappist

Sinds 2013 brouwt de abdij Maria Toevlucht in Zundert een trappistenbier. Voor de bierliefhebbers, het heeft een alcoholpercentage van 8 % , is koperblond van kleur en volgens de kenners evolueert de smaak van licht karamel naar droog hoppig. Maar dan moet je wel het geduld hebben om het
langzaam te nuttigen. Het is dus het broertje van de zes Belgische

erkende trappisten. In Nederland hebben ze met La Trappe uit Berkel-Enschot al een ander biertje dat zich trappist mag noemen.

Bloemencorso Zundert

Al in 1936 ging de eerste bloemencorso uit in Zundert. Dan tooien bijna een half miljioen dahlia’s de corsowagens die twee dagen na elkaar in een optocht meestrijden voor de mooiste wagen. Twintig buurtgemeenschappen komen dan elk met hun versierde wagen op straat. De wagens hebben reusachtige afmetingen. Meer op www.corsozundert.nl

​

Fietsen met Van Gogh

Wie in de sporen van Vincent Van Gogh wil fietsen, krijgt in Noord-Brabant 335 km fietswegen aangereikt. Deze brengen jou in vijf Brabantse gemeenten: Etten-Leur, Nuenen, ’s Hertogenbosch, Tilburg en Zundert. De routes lopen via het knooppuntennetwerk. Meer nieuws over de fietsroutes op www.vangoghbrabant.com

​

Noord-Brabant oostelijk deel: charmante stadjes, kunst en in het groen bewegen

Hoe groen is Noord-Brabant wel en dus hoe mooi. Kom het ontdekken met deze autoroute in het oostelijke deel van de Nederlandse provincie. Neem de wandelschoenen en je fiets mee om er te genieten van gezonde beweging in de buitenlucht. Heel wat Vlamingen en Nederlanders deden het je al voor. Om te wandelen in de natuur laten we je de Natuurpoorten ontdekken en er is het Nationaal Park De Groote Peel. Heusden (ook in Noord-Brabant bestaat er dus een Heusden) en Woudrichem zijn beide charmante vestingstadjes. We stellen ze je graag voor. We doen ook enkele grotere steden aan. In Helmond vind je onder meer enkele bizarre gebouwen.

In ’s Hertogenbosch hebben ze een schitterende kathedraal en kan je
boeiende musea bezoeken. Het is ook de stad waar de kunstenaar Jheronimus Bosch woonde en werkte. Je vindt tal van sporen van hem terug in onze wandelroute door Den Bosch. De autoroute brengt je ook in Nuenen waar een steengoed museum over Vincent Van Gogh bestaat dat best meer weerklank verdient. Maar wie wat langer wil vertoeven, die zal ongetwijfeld óók kunnen genieten van de rustgevende, vlakke fietswegen in het groen. Kan het toeval zijn dat veel Nederlandse wielrenners (op de weg en in het veld) uit Noord-Brabant komen?

Een heerlijk weekendje weg
Wij logeerden voor dit weekendje in Noord-Brabant in het Hotel De Rosep in Oisterwijk. Van daaruit konden we zelfs te voet naar één van de natuurpoorten. Natuurpoort Klein Oisterwijk ligt op amper 5 minuutjes stappen van het hotel. In de buurt van het hotel liggen er nog meer natuurpoorten met wandelroutes via knooppunten. Bovendien ligt het Hotel De Rosep langs een uitgebreid fietsnetwerk. Leuk meegenomen dat het hotel centraal ligt in de autoroute.

​

Heusden: charmant vestingstadje

Heusden is een vestingstadje aan de Bergsche Maas, ten westen van ’s Hertogenbosch. Vanuit de lucht zou je duidelijk de contouren zien van die vroegere vesting. Vanaf dat je Heusden binnenkomt, overvalt je het gevoel van ‘he, best gezellig is het hier’. Je stapt er door geplaveide straatjes, krijgt heel wat historische gevels te zien (beetje restauratiewerk soms), leuke winkeltjes, uitnodigende terrasjes. Zeker aan de rand van de havenkom is het erg aangenaam vertoeven. Op zondag namiddag vind je de meeste winkels, galerijen en andere kunstzaken gewoon open. In een korte wandeling is het mogelijk om de belangrijkste bezienswaardigheden van Heusden te ontdekken.

Parkeren
Parking Heusden Centrum Zuid, Kruispunt Steenweg-Vestingstraat, 5256 Heusden. GPS: 51°43’41,72” E 5°8’7,89”

Er bevinden zich tevens parkings binnen het stadje, maar wij vonden het leuker om te voet langs de ‘stadspoorten’ (vandaag eigenlijk twee bushokjes) binnen te treden. De auto parkeer je op vijf minuutjes afstand op een grote gratis parking. Maar aan jou de vrije keuze uiteraard.

Opgelet , verwar niet met het gehucht Heusden in de buurt van Asten en Someren.Stadswandeling: 2,5 km
Routebeschrijving

Bij het binnenkomen volg je de richting ‘doorgaand verkeer’. Op het eerste T-kruispunt bij de stadsgracht stap je naar links. De straatnaam is Demer, en zo heet ook de gracht langsheen je wandelt. Stap tot bij het brugje, steek dat brugje rechts over. Op het eind van de straat (Witte Broodstraat) kom je uit bij de Grote of Catharijnekerk. Met de kerk in het aangezicht ga je rechts de Putterstraat in. In de bocht heb je het Gouverneurshuis, nu een museum. We stappen verder tot bij de eerste straat aan onze rechterzijde, de Lombardstraat. Op de hoek staat de Evangelisch Lutherse kerk die een onderkomen vond in 1774 in een hoofdwachtgebouw . Vind je het symbool van de Lutherse kerken, een zwaan? Op het eind van de straat steek je een brugje over en ga direct links en dan meteen rechts in de Bloemstraat. Waar je bij het fietspad komt, ben je bij punt 2 op de kaart.

Grote of Catharijnakerk

Een kerk met een schip en drie beuken van oorsprong uit de 13de eeuw. Een
houten kerkje werd toen vervangen door een bakstenen gebouw.
Aanvankelijk een katholieke kerk doch sinds de Tachtigjarige Oorlog (1568-
1648) geswitcht naar een Nederlands Hervormde Kerk. Tijdens die onlusten
ging een groot deel van de inboedel verloren. De toren en een deel van de
westelijke zijde van de kerk werden in november 1944 opgeblazen door
terugtrekkende Duitsers. Nadien werd de toren niet meer herbouwd. Het
interieur bevat het praalgraf van baron Johan Theodoor van Frieshein, die
gouverneur was van Heusden in de eerste helft van de 18de eeuw. Nog tijdens
zijn leven liet hij zijn eigen praalgraf ontwerpen. Ze wordt tegenwoordig
gebruikt voor culturele evenementen zoals concerten. Loop je rond de kerk,
dan kan je enkele heel oude grafstenen zien. Beperkt open, vanaf begin juni tot begin september op woensdag en zaterdag van 13u30-16u30. Of op afspraak via Heusdens Buro voor Toerisme.

​

Museum Het Gouverneurshuis

Het museum is gehuisvest in een woning uit eind 16de eeuw (1592). Eerst was het de pastoriewoning, vanaf 1639 de ambtswoning van de gouverneur-baron van de vesting Heusden, vandaag dus een museum. Je kan er terecht voor een vaste expositie over het verhaal van Heusden en omgeving. Tevens lopen er wisselende tentoonstellingen met onderwerpen gewijd aan de geschiedenis van het Land van Heusden.

Die permanente collectie bestaat uit voorwerpen zoals munten, schilderijen, landkaarten, maquettes. Bijzonder zijn de waterschapsglazen. Dit zijn gegraveerde glazen met een afbeelding, wapenschild of een spreuk. Ze werden door de verschillende heemraden geschonken aan het Waterschapscollege van de Hoge Maaswijk. Je mag eveneens rondlopen in de tuin. Soms lopen daar tijdelijke exposities met kunstwerken.

Openingstijden: van do-zo 13.00u-17.00 u, in weekend tot 18.00u. Van oktober tot maart enkel op vrijdag en tijdens het weekend. Gesloten op ma-di-wo. Putterstraat 14-16. Website: www.gouverneurshuis.nl
Gratis in 2018 enkel wegens 700 jaar vieringen, anders betalend.

Je kijkt uit op een donker gat. Het is een zogenaamde sortie (1). Je
hoeft niet bang te zijn. Ga deze donkere tunnel in, klim op het houten
trapje en je belandt op de aarden wal. Neem nu links het graspad en
geniet eerst maar even van het uitzicht en de rustgevende natuur. Bij de
grote bocht, kijk je plots uit op grote hijskranen, zij behoren tot de
scheepswerf waar we straks voorbijkomen. Na goed 400 meter komt een
eind aan het graspad. Op de rijweg aanbeland ga je even naar links maar
dan direct rechts (Scheepswerf). Je wandelt omhoog en ga dan naar links
naar de molen. Neem bij de molen het smalle paadje aan de linkerkant.
Opgelet, dit is tegelijk een fietspad. Je hebt een uitzicht daar op De Wiel,
een haventje voor pleziervaartuigen. Stap nu naar het hoekig gebouwtje
en het ophaalbrugje toe. Zo kom je bij de Oude Herptsche poort. Hou de
opgegraven resten van de stadsmuur in de rug en ga rechtdoor via de straat met dezelfde naam naar de windmolen in de achtergrond. Net ervoor kijk je rechts naar de Veerpoort of Waterpoort die diende om wie de doorgang nam naar het voetveer over de Maas bescherming te bieden. Bij de Veerpoort ben je bij punt 3.
(1) Sortie is een doorgang in de verdedigingswal die gebruikt werd om het ravelijn te bereiken.

Vestingen

De oudste teruggevonden vermelding dateert van begin 12de eeuw. Dicht bij de Maas (hier de Bergsche Maas) heeft Heusden eeuwenlang strijd moeten leveren tegen het water. Op het einde van de 16de eeuw werden de vestingwallen nog verbeterd en uitgebreid. Je moet bij het wandelen maar even denken hoe men er in slaagde om deze vestingwerken in die tijd uitvoerde. Zware machines om te helpen bestonden nog niet. De stad is volledig omringd door bastions, ravelijnen en dus veel water. In 2018 bestond Heusden 700 jaar. Een grootscheepse restauratie gebeurde nog in de 60’er jaren van de vorige eeuw.

Oude Herptse Poort
De opgegraven resten behoorden tot de Oude Herptse Poort, één van de
drie toegangen tot de stad. Tijdens de middeleeuwen bood een stadsmuur bescherming. De muur liep langs de Demer.

​

Kijk je eerst even naar links vooraleer verder te wandelen. Je kijkt dus links uit naar wat de langste straat van Heusden moet zijn. Ze wijzigt maar liefst vier keer van naam. We komen er later in de wandeling nog in. Neem nu het wandelpad links van de molen. Achter de hoek kan je een tuintje in. We doen dat ook. Ga dus langs de houten afsluiting (aanduiding ‘voetpad). Dit is een heemtuin, de Meulenwerf. Ga deze tuin volledig door.

Heemtuin De Meulenwerf

Planten van vroeger en nu. Informatie over gebruik van planten en kruiden ten tijde van de middeleeuwen. Dit is de plek waar vroeger de stadsboerderij en bijhorende moestuinen lagen. Ca. 3500 m2
Molenstraat 7a. Vrije toegang. www.heemtuindemeulenwerf.nl

Op het einde lichtjes omhoog en je belandt pardoes bij kanongeschut en al je derde molen die je tegenkomt. Hier ligt de aanlegsteiger voor rondvaarten.

Het is hier veel drukker dan voorheen tijdens de wandeling, maar wél
gezellig. Je bent in de vroegere stadshaven. Steek het erg steile brugje
over (toch maar even opletten). In het gebouwtje zijn openbare toiletten,
open tussen 9.00 en 17.00 u. Het traject gaat verder langs de zwaaikom.
Stap rond het water en dan links afbuigen langs het terras van een eetcafé. Je belandt dan op een pleintje met veel horecazaken, de Vismarkt. Loop hier even rond maar keer dan terug naar de Visbank.

Stadshaven

Je zal hier bijna zeker bootjes zien binnen- of buitenvaren. Het pittoreske haventje is populair onder de pleziervaarders. Van hieruit varen ze in enkele minuten tijd op de Bergsche Maas. Dit is een gegraven rivier die eigenlijk de voortzetting is van de Maas toen die begin 20ste eeuw werd afgedamd. De haven werd in 1900 gedempt, maar sinds 1968 opnieuw heropend. Gelukkig maar, want het is hier aangenaam zitten.

Vismarkt

Aangekomen op de
Vismarkt heb je links in de hoek een soort tempelgebouwtje, de Visbank. Wat je vandaag ziet verving een oude overdekt vismarkthalletje ook wel hier visbank genoemd. Vergeet op de Vismarkt niet te kijken naar de prachtige gevels (enkele uit de 17de eeuw) met leuk klinkende namen: ‘Braveau’, ’t Wapen van Heusden’, ‘Heeren van Heusden’. Je vindt er ook leuke winkeltjes en galerijtjes. Jammer dat er autoverkeer toegelaten is.

Hou de Visbank aan je linkerhand. Stap langs de Vismarkt weg en ga rechtdoor in de Nieuwstraat. Ongeveer midden in deze straat kom je bij een authentieke kaarsenmakerij ‘In d’n kaarsenstal’. Op het eind van de

straat sla je rechts af. Je komt nu in de lange straat die we eerder aanhaalden. Nog veel meer winkeltjes en horeca vind je hier. Op de hoek met de Pelsestraat vind je het Heusdens Buro voor Toerisme (HBT).

In d’n Kaarsenstal

Ga kijken hoe kaarsen op de oude manier worden gemaakt (dompelen en vormen van kaarsen) zoals het gebeurde tijdens de middeleeuwen. Maar je krijgt er eveneens interessante weetjes over het ambacht, het verschil tussen vetkaarsen en bijenwaskaarsen, over de pit, het walmen, het tonken, het druipen, het gebruik van paraffine, stearine enz. De eigenaar fabriceert er kaarsen voor kerken, winkels, particulieren. Er is mogelijkheid tot aankoop.

Nieuwstraat 10. Ma-di gesloten. Andere dagen, van 10u30 – 17u30. Tijdens weekend zaterdag 10u30-17.00 u en zondag 13.00- 17.00 u. Meer info op www.kaarsenstal.nl

​

Heusdens Buro voor Toerisme

Stap er eens binnen. Je wordt er heel vriendelijk ontvangen. Er staat daar ook een grote maquette schaal 1/200 en je ziet er een kleine expo met vondsten van vroegere tijden. Dit is het voormalige stadhuis, vandaar de statige gevel.

Hou het HBT aan je linkerhand en stap rechtdoor nog even door in de lange straat, verandert wel nog eens van naam, nu Breestraat. Kijk zeker naar de prachtige gevels links en rechts. Op het kruispunt sla je rechts af, in de Burchtstraat. De straat gaat over in een pleintje, het Burchtplein. Stap nu tot bij de parking. Punt 5. Hier kan je kiezen.

Keuze uit straat of groen

Ofwel wandel je verder langs de straatjes terug naar het beginpunt van de wandeling of je kiest voor de ‘groene’ weg langs de vestingen.

Via het groen

Wie nog wat op de vestingen wil wandelen, die moet nog even rechtdoor langs de parking om dan uit te komen bij nog een andere overgebleven stadspoort, de Wijksche Poort. Net vóór de poort kan je links het fietspad op. Het pad gaat over in onverhard. Aan je linkerhand zie je verderop de kasteelruïnes. Volg alsmaar het wandelpad over de vesten tot je bij de bushokjes uitkomt die je zal herkennen van bij de start van de wandeling. Zo ga je dan rechts terug naar de parking.

Via de straat (volle rode lijn)

Ga vanaf de parking naar de kerk toe. Hou de kerk achter je en blijf nu
alsmaar rechtdoor stappen. Bij de Demer negeer je de richting ‘doorgaand
verkeer’. Achter de bocht zie je het straatnaambordje, H. G. Van
Brabantstraat maar die gaat over in Oudheusdensestraat. Op het eind ben
je terug bij de bushokjes die je zal herkennen van het beginpunt. Voor de parking moet je naar rechts afslaan.

Sint-Catharinakerk

Je kan er niet echt naar binnen. Enkel een doorkijk via een glazen deur. Het is een rooms-katholieke kerk. Ze is gebouwd op de plaats waar de voorburcht stond. De achthoekige toren is zo bewust gebouwd om een link te leggen met de vroegere kasteeltoren die destijds ook acht hoeken had.. Áchter de kerk (toegang via het hekken) liggen immers fundamenten, ruïnes van een voormalige waterburcht. Het kasteel werd volledig verwoest in 1680 ten gevolge van een blikseminslag. Er lag hier immers een enorme voorraad buskruit, granaten en andere munitie opgeslagen. Op een dag in juli 1680 was er een fel onweer. De bliksem sloeg in op de gebouwen en heel de munitievoorraad ontplofte.

​

Woudrichem: piepklein gezellig vestingstadje

Woudrichem is een piepklein oud vestingstadje aan de Afgedamde Maas, waar de rivieren de Maas en Waal samenvloeien, helemaal in het noordelijke punt van de provincie Noord-Brabant. Verwacht geen horden toeristen hier, je wandelt er op een aangename manier in rustige straatjes, langs het water van de Afgedamde Maas, langs vestingen, het jachthaventje, langs historische gebouwen. Wie wat moe wordt, kan een pauze nemen op één van de gezellige terrasjes. Geschiedkundig is Woudrichem eeuwig verbonden met de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Parkeren
Volg bij binnenrijden van Woudrichem de wegwijzers P-vesting. Zo kom je in de Jacoba van Beierenstraat. Je kan hier dan parkeren bij het begin of in de straat. Je moet in elk geval naar het eind van deze straat om de kennismaking met Woudrichem te beginnen.

Neem op het eind van de Jacoba van Beiernstraat naast het water het oplopende pad. In de achtergrond zie je de kerktoren. Eenmaal boven krijg je een aangenaam uitzicht over het water, de bootjes en een loopbrug. Steek de houten brug over, je bent nu op de Rijkswal. Stap naar beneden, en ga rechtdoor in de Bagijnestraat. Een mooiere manier om Woudrichem binnen te komen, konden we niet vinden.

Een wandelroute tekenden we niet uit. Met het kaartje kan je je eigen weg volgen. Echt verloren lopen is ondenkbaar. We liepen langs de belangrijkste bezienswaardigheden en geven hiervan een korte beschrijving. Meer info kan je bekomen in het VVV-kantoor, kruispunt Kerkstraat-Hoogstraat.

Martinuskerk
Dateert uit de 15de eeuw, maar herbouwd in de eerste helft van de 17deeeuw. Nu een hervormde kerk.

Molen Nooit Gedagt
Een windmolen waar nog steeds graan wordt gemalen. De originele molen is dit niet meer want die stond op de plek naast deze uit de 90er jaren van de vorige eeuw. De eerste molen werd door de Duitsers opgeblazen in april 1945.

Jachthaventje
Beneden bij een kleine parking staat een informatiepaneel met een overzichtelijke en interessante uitleg over Woudrichem en de onmiddellijke omgeving. Verderop kan je op een wandelpad over de vesten. De kanonnen zijn niet meer in gebruik.

Oude stadhuis
Het vroegere gemeentehuis uit de 16de eeuw, nu in gebruik als horecazaak.

Hoogstraat
Een gezellige straat met enkele eethuizen, terrasjes en zeer oude huizen. Let eens op nummer 6 ‘in ’t Herdt’ uit 1601, nummer 10 ‘in den gulden engel’ uit 1593, ‘In de Salamander’, In den vergulden Helm uit 1601.

​

Gevangenpoort
De enige overgebleven waterpoort die deel uitmaakte van de vestingen, uit 16de eeuw. Na een brand in 1573 werd een omwalling rond de stad aangelegd waardoor ze mee opgenomen werd in dit verdedigingswerk. Nog tot de 19de eeuw in gebruik als gevangenis, nu een restaurant.

Nieuwe Hollandse Waterlinie

Een bewaard gebleven verdedigingslinie in Noord-Brabant die liep van Muiden tot aan de Biesbosch. Grote stukken polderland kon men onder water zetten om de vijanden op afstand te hoduen. Er stonden al enkele verdedigingswerken maar vanaf de 19de eeuw werden nog extra forten opgetrokken om de verdedigingslinie nog te versterken.

Slot Loevenstein

Via een voet- en fietsveer kan je naar het Slot Loevenstein. Info over vaarschema zie je op www.voetveerwoudrichem.nl Het is een kasteel uit de tweede helft van de 14de eeuw in opdracht gebouwd van de ridder Dirc Loef van Horen. Aanvankelijk diende het om tol te heffen, maar al snel kreeg het een

verdedigingsfunctie. Later maakte het slot deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Hier zat de schrijver Hugo de Groot gevangen toen het kasteel als staatsgevangenis werd gebruikt. Maar hij wist er in 1621 te ontsnappen verstopt in een boekenkist. Een bezoek aan het Slot brengt drie thema’s aan bod: de middeleeuwen, de periode als staatsgevangenis en de rol in de Hollandse Waterlinie. Veel meer over Slot Loevestein vind je hier: www.slotloevestein.nl

​

Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen

Het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen situeert zich tussen Tilburg, ’s Hertogenbosch en Waalwijk, op zo’n 10 km van het vestingstadje Heusden. Het is ruim 3500 ha groot en bestaat uit stuifzand (30 km2), heidevelden en nog een paar bosgebiedjes. In West-Europa vind je geen groter stuifzandgebied als hier in de Loonse en Drunense Duinen. Vandaar dat ze er spreken van de Brabantse Sahara. Het nationaal park van de Loonse en Drunense Duinen biedt elk seizoen een heerlijke brok natuurbeleving.

Er liggen heel wat bewegwijzerde wandelroutes. Je kan gebruik maken van het wandelknooppuntennetwerkhttps://webshop.visitbrabant.com/wandelen of via routes van Natuurmonumenten www.natuurmonumenten.nl

De regio werd al in de 14de eeuw ontbost omdat boeren grond zochten om het vee te laten grazen. Maar toen de grond uitgeput geraakte, onder meer door overbegrazing, kreeg de wind opnieuw vrij spel en hoopte het zand op. Daarom werden opnieuw bomen aangeplant.

Tot het nationaal park de Loonse en Drunense Duinen behoren twee natuurpoorten: Natuurpoort van Loon en Natuurpoort de Drie Linden.

Natuurpoort de Drie Linden
Ligt aan de noordelijke rand van het nationaal park de Loonse en Drunense Duinen, gehucht Giersbergen. Je vindt er in de natuur stuifzandvlaktes, heide en veel bos. Zuidelijk ligt het natuurgebied de Brand, een gebied met moeras en weilanden. Locatie: Giersbergen 8, 5151 Drunen. GPS: N51°39’22.65” E 5° 9’5.19”

Natuurpoort van Loon
Ligt aan de westzijde van het nationaal park de Loonse en Drunense Duinen, Loon op Zand. Ook hier stuifzandgebieden, heide en bosgebieden. Er ligt aan de natuurpoort ook een manege. Vanaf de manege kan je op stap voor wandelingen of met de fiets op fietsroutes of MTB-routes. Locatie: Kloosterstraat 115, 5175 Loon op Zand. GPS: N 51°37’43,83” E 5°5’20,89”

Meer over de Loonse en Drunense Duinen: https://www.ontdekdeloonseendrunenseduinen.nl/

Brabantse Natuurpoorten

Brabantse Natuurpoorten zijn géén echte poorten maar startlocaties om de Brabantse natuur in te trekken. Je kan er aanzetten voor een wandeling of een fietsroute. Je bekomt er informatie over de routes en over de natuur én er is altijd een horecagelegenheid. Er is tevens overal aan de natuurpoorten ruime parkeergelegenheid.

Je herkent de locatie van een natuurpoort als je een grote bruine stalen sleutel ziet.

Vanuit het logeeradres tijdens onze verkenning, Hotel De Rosep in
Oisterwijk, konden we zelfs te voet naar één van de natuurpoorten.
Natuurpoort Klein Oisterwijk ligt op amper enkele minuutjes stappen van
het hotel. Nog in de buurt van het hotel ligt de Natuurpoort Groot Speijck,
Natuurpoort de Spoordonkse Watermolen en Natuurpoort de Reuselhoeve. Op de algemene website van de natuurpoorten kan je kijken wat er te doen en te zien is . Bovendien kan je op die website meteen ook een wandelkaart met knooppunten of een fietskaart met het fietsknooppuntennetwerk op aangeduid gratis downloaden. Best handig dus.

Op deze website heb je een overzicht van alle 30 Brabantse natuurpoorten: www.natuurpoorten.nl

​

’s Hertogenbosch, een wandeling in de hoofdstad

’s Hertogenbosch is de hoofdstad van de provincie Noord-Brabant
en ligt ten noorden van Eindhoven. Deze stadswandeling laat je
kennismaken met de hoogtepunten qua bezienswaardigheden.
Die liggen allemaal op een zakdoek bijeen. We starten meteen bij
één van de mooiste kerken van Nederland waar honderden nog
dagelijks een kaarsje komen aansteken bij het mirakelbeeld van
de H. Maria. Wie zich wil verdiepen in het leven van één der
bekendste Nederlandse schilders, Jheronimus Bosch, hier
gewoond en gewerkt, krijgt daartoe zeker de kans in het
Jheronimus Bosch Art Center. Er is nog meer cultuur te behappen
in andere musea van ’s Hertogenbosch zoals het gerenommeerde
Noordbrabants Museum, het Zwanenbroedershuis, het Nationaal
Carnavalmuseum. Tussendoor loodsen we je feilloos door de
drukke winkelstraten, steken we de Markt over, maken we kennis
met restanten van vestingen maar evengoed wandel je door steegjes, langs groene stille plekjes.

Herkomst naam: ’s Hertog en bosch, in volksmond ook Den Bosch genoemd. Stichtingsjaar 1185.Vroeger lagen hier veel bossen, de meeste zijn nu verdwenen. Godfried, hertog van Brabant, kwam er vaak jagen. Hertog en bos, de naam was geboren.

Parkeren
Parkeren in de binnenstad van ’s Hertogenbosch is overal tegen betaling. En dat is nogal prijzig. Van 2,30 euro per uur tot 2,50 euro per uur (2018). Op zondag kan je tussen 7.00 u en 14.00 u gratis parkeren in sommige parkings.
Op deze site verneem je alles over parkeren in ’s Hertogenbosch: https://www.parkeren-denbosch.nl/

Alternatief is gebruik maken van een van de drie Transferia, parkeren + busvervoer (of fiets) naar de binnenstad. Maximaal 4 personen per kaartje voor 4 euro per dag. Meer info vind je op deze website:https://www.s-hertogenbosch.nl/transferium.html